Ինչի մասին են խոսելու Պուտինն ու Փաշինյանը Երևանում

Տեղեկություններ եղան, որ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը պաշտոնական այց է կատարելու Հայաստան: Նախագահի մամլո քարտուղար Դմիտրի Պեսկովի խոսքով, որ մեջբերել է «Известия»-ն, այցի ժամկետները ավելի ուշ կհամաձայնեցվեն: Հավանաբար` Պուտինը Երևան կմեկնի Բաքու այցից հետո մեծ շրջագայության ձևաչափում (ամսվա վերջին նա կլինի Դուշանբեում, որտեղ կկայանա ԱՊՀ ղեկավարների հանդիպումը): Պետք է կարծել, որ Դուշանբեում կլինի և Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, թեպետ պաշտոնական հաստատում դեռ չկա: Մոսկվայի անոնսած այցը Երևան` հայկական ԶԼՄ-ները ներկայացնում են իբրև «պատասխան Փաշինյանի հրավերի»` նրա Մոսկվա այցի ու Կրեմլյան բանակցություններից հետո: Ճիշտ է` այն ժամանակ այցի ժամկետը համարվեց «կամ այս տարեվերջին, կամ եկող տարեսկզբին»:

Բայց սեպտեմբերի 8-ին Կրեմլում հանդիպումից հետո, ակնհայտորեն, նոր հանդիպման անհրաժեշտություն է առաջացել, որ թույլ կտա պարզել երկու երկրների փոխհարաբերությունների որոշ պահեր, որոնք մակերևույթին են: Նախ` աչքի է զարնում, որ Մոսկվայում բանակցություններից հետո ռուս-հայկական նոր երկխոսության գնահատականներով հանդես եկավ միայն Նիկոլ Փաշինյանը: «Коммерсант»-ին հարցազրույցում նա հայտարարեց, որ «հայ-ռուսական հարաբերությունները հիմա գտնվում են շատ բարձր մակարդակի վրա, աննախադեպ բարձր մակարդակի» և «փաստացի մեր հարաբերություններում ոչ մի խնդիր չկա»: Մոսկվայում բարձր մակարդակում ձեռնպահ մնացին որևէ գնահատականից: Ճիշտ է` օրերս Երևանում էր ՌԴ Պետդումայի ԱՊՀ գործերի հանձնաժողովի նախագահ Լեոնիդ Կալաշնիկովի գլխավորած պատվիրակությունը: Երկու երկրների պատգամավորները տեսակետներ փոխանակեցին խորհրդարանների հետագա համագործակցության հեռանկարների վերաբերյալ: Կալաշնիկովը հայտարարեց, որ «Ռուսաստանի ու Հայաստանի կապերը եղել են ու մնում են բարձր մակարդակի վրա» և ընդգծեց «խորհրդարանական դիվանագիտության դերի ու միջազգային խորհրդարանական հարթակներում համագործակցության կարևորությունը»:

Առայժմ այդքանը: ԶԼՄ-ներում եղան տեղեկություններ, որ սկսվել են ռուս-հայկական բանակցություններ Մոսկվայի` Երևանին տված 100 միլիոն դոլար ռազմական վարկի իրականացման վերաբերյալ: Մի կողմից դա վկայում է, որ Ռուսաստանը, չնայած քաղաքական ցնցումներին Հայաստանում, շարունակում է նրա հետ ռազմատեխնիկական համագործակցությունը: Մյուս կողմից` հենց այդ պահին Երևանում հայտարարեցին «Շանթ 2018» հրամանատարաշտաբային զորավարժությունների մասին, որի սցենարով ՀՀ ԱԺ-ն որոշում է ընդունում Ադրբեջանին պատերազմ հայտարարելու մասին: Ինչպես Փաշինյանը հայտարարեց` «զորավարժությունների հիմնական նպատակը պետական կառավարման մարմինների գործողությունների մշակումն է խաղաղությունից ռազմական գործողությունների անցման վիճակում»: Իհարկե, ցանկացած երկրի բանակ պարտավոր է զորավարժություններ անել: Բայց ինչու՞ էր պետք նման սցենար օգտագործել, որ բնականաբար, հարուցեց Բաքվի համարժեք արձագանքը, որ հայտարարեց համանման զորավարժություններ անցկացնելու մասին: Խնդիրը միայն այն չէ, որ նման գործողությունները տապալում են կոնֆլիկտի կարգավորման բանակցային գործընթացը, ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի շրջանակներում Ադրբեջանի ու Հայաստանի ԱԳ նախարարների հանդիպումն է նախապատրաստվում, որ հնարավոր է միայն նախկին օրակարգի պահպանության դեպքում` Վիեննայի ու Սանկտ Պետերբուրգի համաձայնությունների կատարման, որ նշանակում է վերահսկողություն հակամարտող կողմերի շփման գծում ու միջազգային դիտորդների առկայություն:

Օբյեկտիվորեն ենթատեքստի ինտրիգին է հյուսվում ռուսական ռազմական վարկը: Ավելին` ռուս-հայկական ռազմատեխնիկական համագործակցության առանձին կողմը Երևանը սկսում է ինտեգրել ոչ միայն Հայաստանի ու Ռուսաստանի, այլև Ադրբեջանի երկխոսության քաղաքական օրակարգում: Այս ամենը ստիպում է մտածել` դատելով Փաշինյանի վարքագծից ու հակասական հայտարարություններից, որ նա դեռ նոր է ձևավորում տարածաշրջանային անվտանգության բացառապես սեփական հայեցակարգ, որ մանրակրկիտ վերլուծություն է պահանջում: Եվ դա այն դեպքում, որ նա իշխանության է եկել անսովոր հանգամանքներում ու հիմա սրված ներքաղաքական պայքարի մեջ է: Այնպես որ Երևանում ՌԴ նախագահի երկխոսությունը ՀՀ վարչապետի հետ կարող է բարդ լինել, իսկ Մոսկվայի հետ նույնիսկ ախտորոշիչ: Գաղտնիք չէ, որ հիմա ռուսական շրջանակներում տարբերակներ են մտածում` ինչպե՞ս ու ու՞ր գնալ Հայաստանի հետ: Հարց է` ու՞ր է ուզում գնալ Հայաստանը: Առայժմ, ինչպես հաղորդում է Sputnik Armenia-ն, ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի հետ Նյու Յորք այցի ընթացքում Նիկոլ Փաշինյանի հանդիպումը չի կայանա: Գործակալությունը 3 պատճառ է նշում` Փաշինյանի այցերը Ռուսաստան, հայ զինվորականների մասնակցությունը մարդասիրական առաքելությանը Սիրիայում ու ռուս մասնագետների մուտքը ամերիկյան լաբորատորիաներ Հայաստանում: Տեսնենք` ինչ կլինի: Արդեն սպառվում է հայկական նոր կառավարությանը տրված` աշխարհաքաղաքական կոնկրետ իրավիճակներին ընտելանալու ժամանակը:
Ստանիսլավ Տարասով, REGNUM

Հ.Գ. Հետո էլ ասում են` ո՞վ է հակառուսական տրամադրություններ տարածում Հայաստանում: Չափազանց տեղեկացված փորձագետ լինելով` Ստանիսլավ Տարասովը հաստատ գիտի` ինչ խնդիրներ կան ռուս-հայկական օրակարգում և եթե շրջանցում է այդ խնդիրներն ու տրվում դեմագոգիայի ու փաստերի աղավաղման, ուրեմն խնդիր կա` լուրջ խնդիր` Հայաստանի քայլերը հասկանալու: Մի հարցում Տարասովը ճիշտ է` Մոսկվայում բանակցություններից հետո ռուս-հայկական նոր երկխոսության գնահատականներով հանդես եկավ միայն Նիկոլ Փաշինյանը ու չափազանց խանդավառ գնահատականներ տվեց, որ ընդգծվում էր Պուտինի գնահատականների բացակայության համապատկերում: Շատ տարօրինակ է, որ Մոսկվան խաղասեղանին է դնում 100 միլիոն դոլար ռազմական վարկը, հատկապես Ալիևի հետ ռազմատեխնիկական համագործակցության խորացման, նրան համառորեն ԵԱՏՄ ու ՀԱՊԿ հրավիրելու շրջագծում: Դա փաստացի` Ադրբեջանին զենք վաճառելու հարցից խուսանավելու տարբերակ է: Նույնքան տարօրինակ է համեմատել Երևանում «Շանթ 2018» հրամանատարաշտաբային զորավարժությունները և Բաքվի` սեպտեմբերի 17-22-ի զորավարժությունները, որոնց մասնակցելու է 20 հազար զինծառայող, 20 տանկ և այլ ծանր տեխնիկա, 120 հրթիռահրետանային կայանք, 20 մարտական ավիացիա, կիրառվելու են ադրբեջանական բանակի` վերջին տարիներին գնած սպառազինությունները։ Ստացվում է` Հայաստանը զորավարժություններ անելիս` պիտի հարցնի Բաքվի կարծիքը` ու՞մ անվանել պայմանական հակառակորդ: Բացարձակապես կապ չկա «Շանթ 2018»-ի անցկացման ու Ադրբեջանի զորավարժությունների հետ` «Շանթից» առաջ էլ, հետո էլ Բաքուն զորավարժություններ է արել ու անելու է: Առավելևս հասկանալի չէ, թե ինչո՞վ են զորավարժությունները տապալում կոնֆլիկտի կարգավորման բանակցային գործընթացը, կամ` վտանգում ՄԱԿ-ի Գլխավոր ասամբլեայի շրջանակներում Ադրբեջանի ու Հայաստանի ԱԳ նախարարների հանդիպումը, որ «հնարավոր է միայն նախկին օրակարգի պահպանության դեպքում` Վիեննայի ու Սանկտ Պետերբուրգի համաձայնությունների կատարման, որ նշանակում է վերահսկողություն հակամարտող կողմերի շփման գծում ու միջազգային դիտորդների առկայություն»:

Եթե դա է օրակարգը, հանդիպումը չի կայանա, որովհետև Բաքուն այդ օրակարգը չի ընդունում 2016-ից առայսօր: Ռուսական ռազմական վարկն էլ Հայաստանի ու Ռուսաստանի, կամ` Ադրբեջանի երկխոսության քաղաքական օրակարգ ներմուծելը մանրամասն բացատրության կարիք ունի: Եթե Նիկոլ Փաշինյանը նոր է ձևավորում տարածաշրջանային անվտանգության բացառապես սեփական հայեցակարգ, ի՞նչ մտահոգություն ունի Մոսկվան: Որ այդ համակարգում միայն Ռուսաստա՞նը չի լինի: Կամ` ո՞վ է սրում ներքաղաքական պայքարը Հայաստանում, ո՞վ է Միքայել Հարությունյանին ՌԴ քաղաքացի լինելու պատճառաբանությամբ` պահում Ռուսաստանում` խոչընդոտելով մարտի 1-ի իրադարձությունների հետաքննությանը: Ո՞վ է իր հովանու տակ առել Յուրի Խաչատուրովին ու շանտաժ է անում ՀԱՊԿ նախագահությունը Բելառուսին փոխանցելու տարբերակով: Ո՞ր երկրի ԱԳ նախարարն է իր հովանու տակ առել Ռոբերտ Քոչարյանին: Այո, ՌԴ նախագահի երկխոսությունը ՀՀ վարչապետի հետ Երևանում կարող է բարդ լինել, բայց բոլորովին այլ պատճառներով: Եթե, իհարկե, ՀՀ վարչապետը չշտապի իր խանդավառությունը սփռել նաև Երևանի հանդիպման վրա ու չհայտարարի` խնդիրներ չկան: Խնդիր կա` Ռուսաստանը չի հասկանում` ի՞նչ է Հայաստանում կատարվում: Եվ շատ մեծ ցանկություն ունի, որ ԱԺ արտահերթ ընտրություններ Հայաստանում չլինեն ու խորհրդարանական մեծամասնության միջոցով իշխանությունը վերադարձնի երկրորդ նախագահին: Վատ են աշխատում Հայաստանում ՌԴ դեսպանատանը, եթե Հայաստանն այդքան անհասկանալի է մնում Մոսկվայի համար: Վատ են աշխատում նաև ՀՀ ԱԳՆ-ում, եթե Ռուսաստանը կարողանում է առաջին հայացքից անմեղ որոգայթներ լարել, որոնց հետևանքով փորձում է ձախողել ՀՀ-Արևմուտք հարաբերությունները` սկսած Փաշինյանի այցերից ՌԴ, մինչև հայ զինվորականների մասնակցությունը մարդասիրական առաքելությանը Սիրիայում ու ռուս մասնագետների մուտքը ամերիկյան լաբորատորիաներ Հայաստանում: Իսկ սպառնալիքը, որ «սպառվում է հայկական նոր կառավարությանը տրված` աշխարհաքաղաքական կոնկրետ իրավիճակներին ընտելանալու ժամանակը», ընդամենը նշանակում է, որ Ռուսաստանը ի վիճակի չէ ընդունել Հայաստանում կատարված փոփոխությունները: Ու` ի՞նչ: Պուտինը Բաքվից հետո գալու է Երևան, որ ի՞նչ ասի այդ պարագայում:

Անահիտ ԱԴԱՄՅԱՆ

Հեղինակի նյութեր

• Հայաստանը Ծապլվարը չէ
• 2021. Աշխարհի ամենահզոր 5 բանակները
• Վրացական փոխատեղում՝ ի՞նչ սպասել Ղարիբաշվիլիի կառավարությունից
• Իրանը նորից մերձավորարևելյան խաղի կենտրոնում է
• Անգելա Մերկելի ելույթը Մյունխենի Անվտանգության հարցերով համաժողովում
• Ջո Բայդենի ելութը Անվտանգության հարցերով 2021-ի Մյունխենի վիրտուալ կոնֆերանսում
• Իրանը դառնում է ԵԱՏՄ անդամ, հաջորդը Ադրբեջանն է
• Վրաստանը քաոսի և հեղափոխության միջև
• Պատմական մանիպուլյացիա՝ ինչպես միշտ
• Երեք ամիս անց՝ ինչ են վճռել Ադրբեջանը, Հայաստանը և Ռուսաստանը
• Ինչո՞ւ է Բաքուն համաձայնել աշխատել ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի հետ
• Սերժ Սարգսյան՝ անցյալի մասին ներկայի կտրվածքով
• Հայաստանը դիտարկում է Թուրքիայի հետ սահմանի բացման հնարավորությունը
• Փարիզը հակաթուրքական դաշինք է կազմում
• Ինչի՞ց է մահացել Չինգիզխանը իրականում
• Հերիք է Ցիցերոն խաղանք
• Մարտական դրոններ՝ ապագայի պատերազմը
• Էրդողանի մտրակն ու քաղցրաբլիթը Բայդենի համար
• 2050. Ինչ կա-չկա աշխարհում
• Երբ Երևանում կբացվի Թուրքիայի դեսպանատուն

Մեկնաբանություններ